Deze tekst verscheen eerder in het magazine Ruimschoots. We kregen toestemming van de auteur Philip Streitz om dit interessant artikel ook op onze website te publiceren. Lees ook hier het artikel over de bevelsoverdracht van de Belgica in Temse.
De Belgica van de Gerlache
De Belgica van Adrien de Gerlache kennen we allemaal. In 1896 kocht de Gerlache het in Noorwegen gebouwde walvisschip Patria, dat na een uitgebreide verbouwing omgedoopt werd tot de Belgica. Met een multinationale bemanning vertrok hij op 16 augustus 1897 vanuit Antwerpen. Aan boord was ook Roald Amundsen, die als stuurman onbetaald wilde meereizen. De Belgica voer onder de clubwimpel van de RYCB, Royal Yacht Club de Belgique. Bij de meeste mensen is natuurlijk vooral de expeditie naar Antartica bekend, maar de Belgica deed nog meer expedities. Zo waren er expedities naar de Perzische Golf in 1901, naar de Groenlandzee in 1905, naar de Barentszee en de Karazee in 1907 en de expeditie naar Groenland, Spitsbergen. Men kan dus zeggen dat de Belgica een onderzoeksschip was.
Oceanografisch onderzoeksschip Belgica
Op 17 oktober 1983 werd bij de Boelwerven te Temse de kiel gelegd van de huidige Belgica en op 5 juli 1984 werd het schip in dienst gesteld. H.M. Koningin Fabiola heeft het schip gedoopt.Het is een oceanografisch onderzoeksschip, gebouwd in opdracht van het Ministerie van Wetenschapsbeleid en uitgebaat door de BMM, (de Beheerseenheid voor het Mathematisch Model van de Noordzee en het Schelde estuarium). Het schip wordt bemand door de Belgische Marine en is geregistreerd als A962 met als thuishaven Zeebrugge. De Belgische Marine is verantwoordelijk voor de operationele inzet en de logistieke bevoorrading van het schip. Na bijna 35 jaar dienst was het Belgisch oceanografisch onderzoeksschip Belgica aan vervanging toe. Het wordt nog steeds ingezet, maar een eeuwige levensduur heeft het natuurlijk niet en de onderhoudskosten beginnen op te lopen.
RV Belgica II
Daarom besloot de federale overheid op 28 oktober 2016 een nieuw, modern onderzoeksschip te laten bouwen. Het contract werd na een openbare aanbestedingsprocedure binnengehaald door een Spaanse scheepsbouwer, Freire Shipyard in Vigo, Spanje en scheepsdesigner Rolls-Royce Marine AS. Die bouw is nu begonnen en het schip zal normaal in oktober 2020 klaar zijn. Kostprijs 53,7 miljoen euro. In ruil daarvoor krijgen de wetenschappers een langer schip (van 50 naar 70 meter lang), een verdubbeling van de laboratoriumruimte, de modernste wetenschappelijke apparatuur en een stille motor, belangrijk voor visserijonderzoek. Op 25 april 2019 werd de nieuwe naam, na een wedstrijd, bekendgemaakt door de federaal Minister bevoegd voor Wetenschapsbeleid. Het werd uiteindelijk RV Belgica II (RV = research vessel). De Belgica heeft een volledig uitgerust laboratorium en werkt samen met Belgische universiteiten. De kwaliteit van de zee onderzoeken is de hoofdtaak van het schip.
Het voert missies uit op de Noordzee, maar gaat zo ver als de Golf van Biskaje en de Ierse zee. De Belgica 2 zal ruimer, meer geavanceerd en groener zijn dan het huidige onderzoeksschip. Hoewel de Noordzee het belangrijkste focusgebied van het nieuwe schip blijft, strekt het onderzoeksgebied zich verder uit dan dat van de huidige RV Belgica: noordwaarts tot boven de noordpoolcirkel, verder naar het zuiden, inclusief de Middellandse Zee en Zwarte Zee en westwaarts naar de Atlantische Oceaan. Het schip zal over een autonomie van 30 dagen beschikken en jaarlijks tot circa 300 dagen op zee onderzoek uitvoeren. Ook de internationale dimensie van de wetenschap krijgt de nodige aandacht, en dit niet enkel voor de Belgische wetenschappers maar ook voor hun Europese collega’s. Net zoals de huidige RV Belgica deel uitmaakt van het Europese EUROFLEETS-netwerk, waarin Europese wetenschappers scheepstijd op buitenlandse onderzoeksschepen kunnen verkrijgen, zal ook de nieuwe RV Belgica II actief blijven binnen dit netwerk.Ook onder de paraplu van de European Marine Board werkt België mee aan een studie over de status van de Europese vloot van de onderzoeksschepen, en bepaalt het de sleutelrol die deze schepen nu en in de toekomst spelen in het streven naar een beter begrip van de oceanen, de functies die oceanen voor ons kunnen vervullen, en de randvoorwaarden voor het toestaan van menselijke activiteiten. Een European Marine Board Position Paper over deze thematiek werd in de herfst van 2019 gepubliceerd. Dankzij de nieuwe RV Belgica en de Europese omkadering blijft België mee op de voorgrond van de zeegerelateerde wetenschap en technologie, en helpt het verzekeren dat Europa een wereldleider kan blijven in zeewetenschap en exploratie. Het project voor dit nieuwe onderzoeksschip (NewRV) kwam tot stand dankzij de samenwerking tussen het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN), het Ministerie van Defensie en het Federaal Wetenschapsbeleid (BELSPO). Meer informatie over het project NewRV en de technische specificaties van het nieuwe schip kan worden geraadpleegd op de website van belspo, waar ook het bouwproces kan worden gevolgd.
Het toekomstige Belgische onderzoeksschip Belgica werd op 11 februari 2020 voor het eerst te water gelaten. Dat gebeurde op de scheepswerf Freire Shipyard in Vigo, Spanje. De oplevering van het schip in Zeebrugge is gepland voor het laatste kwartaal van dit jaar. De tewaterlating is een belangrijke mijlpaal die volgt op de kiellegging, het equivalent van de eerstesteenlegging bij een gebouw, net geen jaar geleden. Nu wordt het schip verder afgewerkt en voorzien van alle nodige uitrusting en apparatuur. Na de oplevering in Zeebrugge wordt het schip officieel in de vaart genomen. De kostprijs van het project bedraagt ongeveer 54 miljoen euro.
New Belgica
Sinds 2013 bouwt De Steenschuit in Boom, met haar doelgroepen een replica van de Belgica. Met dat project zet de VZW het Belgisch maritiem erfgoed in de kijker. Tegelijk werpt ze een licht op het leven op de zuidpool, het verloop van die eerste expeditie en de huidige rol van België op de zuidpool. In de permanente tentoonstelling kunt u de odyssee van de Belgica op de voet volgen. Kom alles te weten over de Belgica en de reis van Adrien de Gerlache en bezoek de werf onder leiding van een gepassioneerde gids. Een excursie plannen? Een bezoek boeken? Contacteer Toerisme Rupelstreek: info@toerismerupelstreek.be of bel 03 880 76 25
Bronnen
- Defensie www.mil.be
- Ministerie van Defensie en het Federaal Wetenschapsbeleid http://www.belspo.be
- VRT-BELGA
Auteur: Philip Streitz
