(Vrij vertaald: UNIVERSELE SCHEEPSAFSTEMPELING VERENIGING – AFDELING MERCATOR N°85)
Velen onder ons zullen deze vereniging NIET kennen maar in hun infoblad vond ondergetekende een Interessant artikel van de hand van Ludo Janssens naar aanleding van het afstempelen in de registers van het BNS ZENOBE GRAMME, schip gebouwd op de Boelwerf in 1960 onder bouwnummer 1375.
Vooraleer het artikel te reproduceren, uiteraard met toestemming van Ludo Janssens (secretaris -onder-voorzitter) en Paul Struyf (voorzitter), van de Belgische USCS-afdeling Mercator N° 85, (mercator.secretariaat@gmail.com) toch een woordje uitleg voor wat USCS staat.
USCS is een wereldwijd gerespecteerde FILATELISTISCHE vereniging die de studie en het verzamelen van poststempels (postmark) op postkaarten en omslagen (covers-enveloppen) daarstelt en is gegroeid uit de noodzaak om voor Amerikaanse mariniers, dienstdoende aan boord van USA Navy schepen, hun post (mail) van waar ook ter wereld te coördineren. Daartoe werd in mei 1908 door het USA Congres een akte gestemd en geimplementeerd om aan boord van USA Navy eenheden een postkantoor te installeren met een specifieke stempel van de eenheid.
In de loop der tijd werd de idee van die specifieke poststempels met tekst of afbeelding (cachets) uitgebreid en werd het systeem ook elders opgepikt en werd het al gauw heel populair aan boord van koopvaardij (Merchant ships) en passagiersschepen (Paquebots).
Het werd als dusdanig meer een hobby om op schepen her en der afgestempelde omslagen te verzamelen en uit te wisselen met andere verzamelaars.
Om al deze verzamelaars te verenigen werd In 1932 de Universal Ship Cancellation Society (USCS) gesticht waar “Mercator” N° 85 , de Belgische afdeling, met zetel in Antwerpen, deel uitmaakt.
Het doorhalen (cancellation) betekent ook, naar mijn gevoel, het ongeldig maken van de postzegel (afstempelen). De USCS is dus maritiem maar in hoofdzaak Navy gericht .
U kan in het artikel dat nu volgt het verhaal en een reeks voorbeelden van stempels vinden die betrekking hebben op het BNS Zénobe Gramme.
Inleiding: Paul Bertolo (lid van USCS Mercator 85 –scretaris Op Stoapel)
Veel leesplezier
BNS ZENOBE GRAMME (A 958): een mooie geschiedenis
Ludo Janssens
Het zeilschip werd als onderzoeksschip gebouwd bij J. Boel en Zonen S.A. in Temse en ontworpen door hoofdingenieur Frank Van Dycke. De kostprijs bedroeg 25 miljoen Belgische frank. De kiellegging gebeurde op 7 oktober 1960, de tewaterlating op 23 oktober 1961 en de indienststelling op 27 december 1961. Deze gaffelketch heeft een waterverplaatsing van 149 ton met een lengte van 28,14 m, een breedte van 6,85 m en een diepgang van 2,60 m. De hoogste mast is 31,50 m en draagt 300 m2 zeil met zeilnummer TS B39. Op dieselmotor kan het schip 10 knopen halen. De vaste bemanning bestaat uit 1 officier, 3 onderofficieren, 3 matrozen en 10 leerlingen. De wapenspreuk van het schip is ‘Quarendo invenies’ wat ‘Wie zoekt, die vindt’ betekent. De thuishaven was Zeebrugge en Brussels Royal Yacht Club nam het peterschap op zich. Als volwaardig laboratorium was het in dienst tot 1970.
Tijdens deze periode was het ook tijdens verschillende edities van de Kieler Woche aanwezig.
-
- Stukje uit de stempel 1965 afzonderlijk gebruikt.
Na 1970 werd het als opleidingsschip voor de marine gebruikt. De linker stempel is identiek aan de voorgaande, maar de tekst onderaan ‘Oceanografisch schip’ werd vervangen door ‘Opleidingsschip’ :
De linker stempel is identiek aan de voorgaande, maar de tekst onderaan werd vervangen.
In 1972 nam het schip voor de eerste keer deel aan de Cutty Sark Tall Ships Races en werden er verschillende grote reizen naar Amerika gemaakt. In 1976 ontving de bemanning in New York de Cutty Sark Trophy for International Understanding als erkenning voor hun belangeloze inzet tijdens een lange windstille periode. De organisatie gaf op om onder motor de volgende haven binnen te lopen, maar de Zwitserse ERIKA en de Britse KUKRI hadden onvoldoende brandstof en ZENOBE GRAMME nam ze beide mee op sleep.
In 1980 nam hij deel aan Op Sail ’80 – Boston 350. De foto hieronder werd genomen in juni 1986, toen ZENOBE GRAMME op weg was naar de viering rond het Statue of Liberty in New York. Tijdens deze reis maakte het schip in juli kennis met orkaan Charlie.
In 1992 ontving het zeilschip een nieuwe spinakker van 382 m2, groter dan alle vorige zeilen samen. Dat jaar nam het ook deel aan de grote regatta ter gelegenheid van ‘500 jaar Columbus naar Amerika’, een reis van 5 maanden en zo’n 14 000 zeemijl.
-
- Zenobe Gramme op weg naar de viering rond het Statue of Liberty in New York. Op de voorgrond reserveofficier Lt. E. Cloet
-
- Nieuwe spinaker van 382 m2
-
- Stempel ‘500 jaar Columbus naar Amerika’
-
- Commandant in deze periode Alain Vittone
Hierna volgen nog een aantal zegels:
-
- Deze steùêm werd later nog verder gebruikt, nadat de bovenste tekst was weggesneden.
-
- Later nog gebruikt zonder het jaartal.
Tijdens de Tall Ships Races van 2000 waren er 4 verschillende stempels aan boord die telkens voor een deel van deze race van toepassing waren.
-
- Southampton – Cadiz
-
- Cadiz – Charleston
-
- Charleston – Boston
-
- Boston – Bremerhaven
Er volgen nog een reeks zegels:
Op 17 september 2012 gaf de Belgische post een postzegel uit, getekend door striptekenaar William Vance.
Postzegels getekend door striptekenaar William Vance.
Tijdens de recentere jaren werden ook zeilkampen aangeboden voor jeugdgroepen. Er konden zo’n 30 jongeren mee en tijdens die reizen leerden ze alle knepen van het vak. Verscheidene van deze jongeren zijn daarna zelfs bij de marine gegaan.
Naast al deze taken mogen we niet vergeten dat BNS ZENOBE GRAMME tijdens de vele buitenlandse bezoeken voor België een niet te onderschatten rol speelde als ambassadeur.
BNS ZENOBE GRAMME (A 958) heeft in totaal zo’n 410 000 zeemijl afgelegd en tijdens de hele periode hebben 24 commandanten en zo’n 4 300 manschappen aan boord vele mooie reizen kunnen maken.
Hierna volgt de lijst van alle 24 commandanten van het zeilschip.
Na de buitendienststellingsceremonie tijdens de Navy Days werd nog koers gezet naar Brest om er deel te nemen aan de Fêtes Maritimes Brest 2024 van 12 tot 17 juli. Daarna ging het nog tot aan de Nederlandse Waddeneilanden om dan definitief Zeebrugge binnen te varen.
-
- Het strijken van de marinevlag.
-
- Op 26 juli 2024 werd de marinevlag voor de allerlaatste keer gestreken en opgevouwen ( Foto’s Defensie )
Toevoeging :
Webpagina van Defensie: Afscheid van een legende : vaarwel, Zenobe Gramme
Facebook van The Belgian Navy: Afscheid van de Zénobe Gramme, Navy Days 2024
Naar welke vermaarde belg werd het schip genoemd: Zénobe Gramme
