ALARMKLOKKEN LUIDEN ROND BESCHERMDE BOELWERF/COCKERILL KRAAN TEMSE
Vanuit de gemeente Temse komen hoopvolle maar tegelijk ook verontrustende berichten over de toekomst van de enig overgebleven beschermde Boelwerf/Cockerill kraan in Temse. De kraan werd in 2004 beschermd als monument nadat ze aan de gemeente werd geschonken door de curatoren van Boelwerf als herinnering aan de voormalige Boelwerf met respect voor de specifieke erfgoedwaarden.
Op de gemeenteraad van december 2016 zou normaal gesproken een principebeslissing worden genomen om het restauratiedossier in gang te zetten. Het agendapunt werd op vraag van het college ‘om budgettaire redenen’ van de agenda gehaald. Zoals geweten zullen 80% van de kosten gesubsidieerd worden door de Vlaamse overheid en 20% van de kosten zijn ten laste van de eigenaar, zijnde de gemeente zelf (dat was tot voor kort 173.000€). Daar er een tijd werd gewacht met het opstellen van het restauratiedossier, blijkt de totale voorziene restauratiekost van 854.865€ inmiddels ontoereikend. Een nieuwe raming komt uit op een totale restauratiekost van 1 miljoen euro. Dat betekent dus uiteraard ook een grotere kost voor het 20%-aandeel van de gemeente Temse: 200.000€. Daarbij komt het uitstel van de principebeslissing om de restauratie in gang te zetten. Vanaf 1/01/2017 kan de BTW ook niet meer doorgeschoven worden naar het Vlaams gewest waardoor de factuur voor Temse nog hoger wordt. Waarom talmt men zo in dit dossier?
Commissie ruimtelijke ordening en openbare werken
Uit het verslag van de commissie ruimtelijke ordening en openbare werken van 29/11/2016 blijkt dat de werken geen aanvang meer zullen vinden in deze legislatuur en dat in de gesprekken voor de volgende meerjarenplanning de restauratie van de torenkraan opnieuw zal onderhandeld moeten worden.
Dit terwijl de restauratie een dringende zaak is en dat er reeds een aanzienlijk deel aan studiekosten zijn besteed. Hoe langer men wacht, hoe duurder de restauratie wordt.
Vanuit een aantal fracties (zowel meerderheid als oppositie) werd op die bewuste commissie gesteld dat het restauratiebedrag – zowel het aandeel van de gemeente Temse als het aandeel van de Vlaamse Regering- ‘onverantwoorde verspilling van gemeenschapsgelden zou zijn’. Bovendien werd door een aantal gemeenteraadsleden en collegeleden de vraag gesteld of de status van beschermd monument nu al dan niet omkeerbaar zou zijn. Enkelingen suggereerden zelfs een deklassering van het Boelwerf-monument.
Deze evolutie is voor ons erfgoedzorgers onrustwekkend en doet ons als erfgoedorganisatie Op Stoapel pijn in het hart. Een luxe-appartement op site De Zaat kost 500.000€. 200.000€ lijkt ons in de meerjarenbegroting van een middelgrote gemeente als Temse écht niet onoverkomelijk, het gros van de restauratiekosten wordt trouwens gedragen door de Vlaamse overheid die de kraan als monument heeft erkend. We spreken hier over de instandhouding van het enige nog tastbare restant van de Boelwerf, het belangrijkste erfgoed-relict van de zeescheepsbouw in de Schelderegio en meer in het bijzonder van de gemeente Temse.
Tegenbeweging Boelwerf/Cockerill kraan
Met Op Stoapel maken wij binnenkort een ambitieus plan bekend met de naam ‘POSES’ (Project-Ons-Scheepsbouw-Erfgoed-Scheldeland); de Boelwerf-torenkraan van Temse neemt in dit concept een centrale plaats in. Daarvoor hadden we de afgelopen maanden verschillende gesprekken met o.a. burgemeester Luc De Ryck en schepen Freddy Verbeke van het gemeentebestuur van Temse. Telkens werd ons formeel bevestigd dat de restauratie zal uitgevoerd worden maar ten vroegste in 2019. Wellicht zal de komende dagen de principiële beslissing tot inleiding van het resatauratiedossier worden genomen. Dat kunnen wij alleen maar toejuichen, maar wat na de verkiezingen in 2018? Het is duidelijk dat nu al begonnen is met een tegenbeweging, van op de banken van de meeste fracties (meerderheid en oppositie), om af te geraken van de kraan. Hoewel ’oudijzer ook niet veel meer opbrengt’ wordt daar dan cynisch aan toegevoegd. Wij vinden dit schandalig en onrespectvol. Beïnvloeding is er ook van bepaalde bewoners op De Zaat die de kraan liever zien verdwijnen omdat het hun zicht belemmert. We zijn er echter van overtuigd dat de meeste bewoners positief staan t.o.v. een project rond de kraan.
Van de Boelwerf blijven zo goed als geen tastbare restanten meer over. Wij zijn met Op Stoapel vzw dan ook diep teleurgesteld dat de restauratie voor het eerst uitdrukkelijk en in een publieke zitting in vraag wordt gesteld.
Restauratie: nieuwe kansen voor de toekomst
De voordelen op het vlak van toerisme en horeca van zo’n prachtig gerestaureerde kraan met daaraan gekoppeld een Boelwerfparcours, wandel- en fietsroutes, …(POSES) worden onder de mat geveegd. Het is eigenaardig dat men tot nu toe nooit werk gemaakt heeft van extra alternatieve financiering of steun uit het bedrijfsleven om het financieel plaatje rond te maken.
Nadat de Boelwerf-site in 2002 met de grond gelijk gemaakt werd, dreigt nu ook het laatste symbool van 165 jaar scheepsbouw in Temse verloren te gaan. Een symbool dat bij uitbreiding betekenis heeft voor gans de industriële zeescheepsbouw in België. Dat is dan inclusief de industriële historiek bij overbuur Cockerill-Yards Hoboken waar de Temsese Hensen kraan uit 1956 oorspronkelijk vandaan komt.
We hopen op steun uit het erfgoedveld om in de toekomst een rampscenario te vermijden. De beschermde Boelwerfkraan is onze link naar ons roemrijk verleden. Wij hopen dat de gemeente Temse in plaats van defensief na te denken over een declassering ook creatief en constructief durft na te denken en een visie op de toekomst ontwikkelt waar recreatie, toerisme en erfgoedbeleving hand in hand kunnen gaan. En ja, voor Op Stoapel en vele duizenden erfgoedliefhebbers en voormalige werknemers van de Boelwerf is dit wel degelijk verantwoord gemeenschapsgeld. Of overweegt er 22 jaar na het faillissement van Boelwerf nog eens iemand “een scheef geslagen nagel in het hart van elke Temsenaar te kloppen”?
Hugo Bruggeman
Voor een eindwerk (opleiding gids bij Perspectief Gent) klopte Hugo Bruggeman bij ons aan voor meer informatie over Boelwerf en meer bepaald het laatste restant: de kraan als getuige van een groots verleden. Het resultaat van deze studie kan u hier lezen. Bronnenonderzoek Boelwerf Temse, Hugo Bruggeman.
