Plechtige voorstelling nieuwe inventaris
Op vrijdag 23 februari werd de inventaris van het Boelwerfarchief deel 2 voorgesteld in de feestzaal van het oud gemeentehuis in Temse.
Het was een organisatie van de directie van het Rijksarchief in België, het gemeentebestuur van Temse en erfgoedorganisatie Op Stoapel vzw. Na de woordjes van burgemeester Luc De Ryck en voorzitter van Op Stoapel Lieven Muësen, volgde een uiteenzetting van Dr. Johan Dambruyne over inhoud en belang van dit nieuwe deel. Nadien volgde de plechtige overhandiging van de eerste exemplaren aan de eregasten: Burgemeester Luc de Ryck, curator en deputé Jozef Dauwe, sprekers, erfgoedschenkers, leden van de familie Saverys enz…
Na dit officieel gedeelte volgde een aangename receptie met lekkere hapjes van Brasserie de Werf aangeboden door het Gemeentebestuur van Temse en het Rijksarchief van Beveren. Maar liefst 200 genodigden waarvan de helft leden van Op Stoapel vzw, woonden de voorstelling. Een bewijs dat de Boelwerf leeft in de harten van velen.
Een uitgebreid artikel over de voorstelling kan je ook lezen op de site van ETWIE.
Je kan de inventaris gratis digitaal downloaden via een aanvraag bij het Rijksarchief.
Indien er voldoende interesse is voor een papieren versie dan wil het Rijksarchief er een aantal bijdrukken want alle exemplaren zijn uitgeput. Laat ons weten of u graag een papieren versie zou willen ontvangen dan maken wij dat over aan het Rijksarchief. Dit kan wel enige tijd duren. Kostprijs 10€, excl. verzendkosten. Gebruik hiervoor ons contactformulier.
Het Boelwerfarchief vanaf nu nog interessanter en toegankelijker voor het publiek
Het faillissement van de Boelwerf te Temse in 1994 luidde het einde van de Belgische scheepsbouwindustrie in. Een industrieel hoofdstuk werd afgesloten. Temse onderging een grondige socio-economische en ruimtelijke transformatie. Gelukkig kon een aanzienlijk deel van het bedrijfsarchief gered worden. Het archief bevat de documentaire erfenis van een van de bekendste bedrijven die het Waasland heeft voortgebracht. De historische waarde van het archief overstijgt het lokale niveau, want Boelwerf was samen met Cockerill Yards Hoboken decennialang de voornaamste bouwer van zeeschepen in België.
Tien jaar geleden werd het Boelwerfarchief voor het eerst door rijksarchivaris Johan Dambruyne grondig ontsloten. De inventaris uit 2008 had betrekking op het gedeelte van het archief dat onmiddellijk na het faillissement aan het Rijksarchief te Beveren werd overgedragen. Naderhand bleken een aantal belangrijke collecties en reeksen van het scheepswerfarchief evenwel te ontbreken. Tijdens de voorbije jaren werden zowel door diverse privépersonen als bewaarinstellingen talrijke ontbrekende archiefseries, die lange tijd verloren werden gewaand, aan het Rijksarchief overgemaakt. Ze vormen een onmisbare aanvulling op het reeds geïnventariseerde bedrijfsarchief.
Tot de meest waardevolle aanwinsten behoren onder meer: de attractieve fotocollectie, de omvangrijke scheepsplannenverzameling, de boeiende reeks scheepscontracten en -bestekken en de vrij unieke order- en productiedossiers van schepen. Ook de archiefstukken over de commerciële activiteiten van de scheepswerf tijdens de Duitse bezetting verdienen een speciale vermelding. Voorts droegen de curatoren, na afhandeling van het faillissementsdossier in 2012, het resterende deel van de curatele-archief over, waardoor het mogelijk wordt om een van de belangrijkste bedrijfsfalingen van het einde van de 20ste eeuw te bestuderen.
Uit archivistische en praktische overwegingen werd er voor geopteerd om de archiefoverdrachten die tussen 2008 en 2017 plaatsvonden, in één verzamelinventaris te bundelen. De nieuwe toegang, die zowel online (via de website van het Rijksarchief) als in gedrukte vorm beschikbaar is, sluit inzake beschrijving en ordening van de archiefdocumenten nauw aan bij de eerste inventaris. Kortom, nog meer dan voorheen mag het Boelwerfarchief beschouwd worden als een van de parels van het industrieel roerend erfgoed van het Waasland en biedt het archief voor een nog ruimer en gevarieerder publiek een ongemeen rijke vijver om in te vissen. Niet alleen historici en heemkundigen tonen een groeiende interesse voor het scheepswerfarchief, maar ook genealogen, modelbouwers, rederijen, bouwondernemers, erfgoedverenigingen en musea.
Johan Dambruyne
Wat betekent DIT archief voor onze erfgoedorganisatie
Uit speech Lieven Muësen (voorzitter Op Stoapel vzw), 23/2/2018, AC De Zaat, Temse
Met Op Stoapel trekken we al jaren aan de kar om het erfgoed van Boelwerf te bewaren en in de kijker te zetten. Ondertussen bestaat Op Stoapel 10 jaar en loopt onze levenswandel parallel met het aangroeien van het Boelwerf-archief in Beveren. We kunnen daarbij tevreden terugblikken op mooie evenementen waarbij we altijd op een vlotte manier toegang hebben gekregen tot dit archief.
We zijn dan ook erg blij met de inventaris van het Boelwerfarchief deel 2. Voor ons en voor iedereen die begaan is met het erfgoed van de scheepsbouw, zijn het erg belangrijke werk-instrumenten. Een speciaal woordje van dank voor de jarenlange inzet van archivaris Johan Dambruyne en zijn medewerkers is daarbij zeker op zijn plaats.
Het Boelwerf archief werd na het faillissement in 1994 verdeeld over wel 7 instanties, erg versnipperd dus en amper geïnventariseerd, erg moeilijk om snel informatie terug te vinden. We zijn altijd voorstander geweest van een centralisatie van Boelwerfgerelateerde archiefstukken. We hopen dan ook dat het Boelwerfarchief van de gemeente Temse in de toekomst nauwer kan aansluiten bij dat van Beveren. Een gedeelte is reeds opgenomen in deze nieuwe inventaris en dat is een goede zaak.
Reeds In 2007 werd ik uitgenodigd door Johan om een kijkje te nemen in de archiefruimten waar het Boelwerfarchief geduldig lag te wachten op inventarisatie. Ik wist meteen dat het hier in goede handen was. Enkele jaren later verscheen dan inventaris deel 1. Eindelijk hadden we een tool in handen om heel wat mensen in binnen- en buitenland verder te helpen in de zoektocht naar info over schepen, bouwmethoden, proefvaarten, feestelijkheden, noem maar op.
We zijn verheugd dat diverse bewaarinstellingen en particulieren die nog waardevol archiefmateriaal over Boelwerf in hun bezit hadden, de laatste jaren de weg gevonden hebben naar het Rijksarchief. Zo zijn er steevast belangrijke stukken gered. Gezien er van de Boelwerf weinig materiële resten overblijven, is het Boelwerfarchief van onschatbare waarde geworden. Ik geef graag een voorbeeld:
Weet er nog iemand af van het bestaan van het voormalige Yacht ‘Fair Play’ van Boelwerf directeur en burgemeester Frans Boel? Dankzij het Rijksarchief konden we over zeldzame foto’s beschikken die mee voor een bewustzijn hebben gezorgd dat dit historisch vaartuig niet verloren mag gaan. Ondertussen heeft de eigenaar, De Vlaamse Waterweg, beslist het schip te renoveren en is het yacht gered van de sloop. Ook in dergelijke dossiers kan een archief dus een belangrijke rol spelen.
Op Stoapel heeft doorheen de jaren diverse schenkingen ontvangen van particulieren en heeft intussen een bescheiden archief opgebouwd dat we momenteel aan het inventariseren zijn. We konden hiervoor terecht bij het Rijksarchief waar we goede raad en praktische tips kregen. Door onze beperkte behuizing zullen waardevolle stukken in de toekomst geschonken worden aan het Rijksarchief zodat we zeker zijn dat ze niet verloren gaan. We deden dit vroeger ook al met het digitaal fotoarchief van de laatste Boelwerffotograaf, Jimmy Hemelaer, die mee aan de wieg stond van Op Stoapel.
We zijn trots dat we ons lokaal netwerk ter beschikking konden stellen en zo een bijdrage konden leveren voor de totstandkoming van het fotoboek ‘Boelwerf in beeld’, van Johan Dambruyne. We hebben hier ondertussen meer dan 300 exemplaren van verkocht. Boelwerffotograaf Alex Suanet zag zo in zijn laatste jaren zijn levenswerk vereeuwigd in een prachtig fotoboek. Een jaar na zijn dood verleende Johan dan weer zijn medewerking aan de tentoonstelling ‘Door het oog van Alex Suanet’ in het gemeentemuseum van Temse.
Zo is er altijd een wisselwerking geweest met als doel het verzamelen en bewaren van informatie over Boelwerf maar ook de ontsluiting ervan naar een breed publiek middels onze eigen website, evenementen en tentoonstellingen. Wat dan weer de ‘core’ business van Op Stoapel is geweest de afgelopen 10 jaar.
Nieuwe uitdagingen komen op ons af waar we het Rijksarchief van Beveren hard voor nodig zullen hebben. We denken daarbij aan een publicatie van een rijk geïllustreerd boek over Boelwerf met verhalen over schepen, bijzondere bouwprojecten, markante figuren enz…
We plannen ook enkele cultuur/historische initiatieven in 2019, dan is het 25 jaar geleden dat Boelwerf haar deuren sloot en dat willen we niet onopgemerkt voorbij laten gaan.
Verder ijveren we samen met de gemeente Temse en de provincie Oost-Vlaanderen voor een permanent eerbetoon aan de werf en haar scheepsbouwers, hier op de voormalige site, met een sterke toeristische component in de vorm van een Boelwerf ‘belevings’ parcours. Met, misschien op iets langere termijn, de gerestaureerde Cockerill/Boelwerfkraan als centrale aantrekkingspool.
Lieven Muêsen
